Ev eşyalarının temizliği, ev temizliğinin bir parçası olarak düşünülebilir. Ev eşyaları, evin bütünlüğünü sağlayan mobilyalar, halı ve kilimler, perdeler, yatak, yorgan ve battaniye gibi eşyalardır. Ev temizliği, ev eşyalarının temizliği ile tamamlanmış olur.
Mobilyaların Temizliği
Mobilya denilince genellikle dolap, karyola, tabure, masa, sandalye, vitrin, koltuk, kanepe vb. gibi ev eşyaları akla gelir. Yapıldığı malzemeye göre, tamamen ahşap olanlar veya ahşap + kumaş olanlar vardır. Ayrıca özelliğine göre, metal, cam, plâstik bölümleri veya kısımları olanlar da vardır.
Mobilyalar, tamamı ahşap (masif) veya kaplama olarak yapılmış olabilir. Sudan etkilenmeyen sentetik boyalar veya cilalarla kaplanmış olanlar, daha çok tercih edilmektedir.
Ahşap yüzeylerin temizliğinde olduğu gibi mobilyaların günlük temizliği, yumuşak nemli bir bezle silinip, hemen kurulanarak yapılabilir, yumuşak bir fırçayla tozu alınabilir. Belirli aralıklarla hazır mobilya cilası ile silinmeli ve yumuşak, tüyü çıkmayan bir bezle parlatılmalıdır. Cila mobilyayı korur, görünüşü güzelleştirir, kirlenmesini önler. Cilalı mobilyaların temizliğinde eriticiler özellikle alkol kullanılmamalıdır, cilayı aşındırır.
Kumaş kaplı kısımlarının tozları, elektrik süpürgesinin uygun uçları veya el tipi elektrik süpürgeleri ile alınmalıdır. Vurarak tozunun kaldırılması uygun değildir. Çok kirlenen veya lekeli olan kısımların temizliğinde, kirin ve kumaşın özelliğine uygun temizleyici malzeme seçilmelidir. Aksi takdirde, kumaş yıpranabilir. Sudan etkilenmeyen kumaşlar, ılık sabunlu veya deterjanlı su ile ıslatılıp sıkılmış bezle silinebilir. Sudan etkilenenler, benzin, triklor etilen, karbon tekrar klorür vb. eriticilerin biri ile silinip havalandırılır. Ayrıca ıslak-kuru temizlik yapılabilir. Hu tip temizlik için geliştirilen makinalarla tozu alındıktan sonra, şampuanlanır, durulanır ve açık havada kurutulur.
Metal kısımları, varsa piyasadaki metal ovucularla ovulup parlatılır. Cam kısımlar ise nemli bezle silinir. Çok girintili, oymalı kısımlar varsa, ince fırçalarla tozu alınır.
Halıların Temizliği
Yünden veya sentetik liflerden dokunan, kısa ve sık tüylü, desenli veya desensiz yaygılardır. Birinci derecede yere yaymak için kullanılan, her evin alışılmış eşyalarındandır. Ne kadar iyi döşenmiş olursa olsun, bir evin bütünlüğünü halı sağlar ve evi boşluktan kurtarır.
Genel olarak halılar:
– Evin dekorasyonunu tamamlar,
– Evi sıcak tutar.
– Evin ses geçirgenliğini kısmen önler.
Halılar,
1. Üretim tekniğine göre (a) el dokunması halılar (b) makine halıları olarak;
2. Dokunduğu malzemeye göre (a) tamamen yünden dokunan halılar (b) çözgü veya atkı ipleri veya her ikisi de pamuktan, ilmekleri yünden dokunan halılar (c) ipek halılar (d) sentetik liflerden dokunan halılar olarak;
3. Kullanıldığı yere göre de (a) taban halıları (b) duvar halıları (c) sedir (divan) halıları (d) seccade halısı (e) yolluk halısı (f) yastık halısı (g) heybeler vb. olarak gruplandırılabilir.
Günümüzde, bir halıya sahip olmak kadar, temizlik ve bakımını bilmek ve uygulamak da önemlidir. Özellikle, yün ve ipek tezgâh halıları özenle korunmalı ve bakımları dikkatli yapılmalıdır.
İpek Halılar
Genellikle, duvar ve sedir halısı olarak kullanılan küçük halılar ipekten dokunmaktadır.
İpek halının önce elektrikli süpürge ile tozları alınır veya silkelenir. Daha sonra, yüzünden, tüyleri yönünde, benzin, triklor edilen, perkloretilen vb. eriticilerin biriyle silinir. Açık havada, eritici tamamen uçuncaya kadar, havalandırılır. Bu tip halıların temizliğinde, su ile silmek uygun değildir. Parlaklığı kaybolur, matlaşır, aynı zamanda tüyleri yatar.
Yün Halılar
Yün halıların temizliği, kirlilik derecesine göre silinerek veya yıkanarak yapılabilir. Sentetik liflerle pamuk lifinin kullanıldığı halılar da aynı şekilde temizlenebilir.
Silerek temizleme: Kirlenen halılar, ihtiyaç duyuldukça (kullanım sıklığına, kirlenme derecesine göre) silinerek temizlenmelidir. Önce, elektrik süpürgesi halının tüyleri ve tüylerinin tersi yönünde hareket ettirilerek, tozları alınır. Bir küvetin veya kovanın içine ılık su doldurulur ve (halının büyüklüğüne, kirlilik derecesine göre) içine sabun veya halı şampuanı ilave edilip karıştırılır. Yumuşak bir bez yardımı ile hazırlanan bu suyla silinir. Duru su ile durulanarak, halı üzerindeki sabun veya şampuan artıklarının tamamen çıkması sağlanır. Halı matlaşmış ise, durulama suyuna sirke ilave edilebilir. Silinen halı, açık havada veya hava (cereyanı) akımı olan yerde kurutulur. Temizliğinde, kesinlikle çamaşır suyu kullanılmamalıdır. Halının yıpranmasına ve renginin solmasına sebep olur.
Yıkayarak temizleme: Çok kirlenen halılar, yıkanarak temizlenebilir. Süpürülerek tozlarından temizlenen halılar, sert ve düzgün bir zemine yayılır. Halının büyüklüğüne ve kirlilik derecesine göre, sabunlu veya şampuanlı ılık su hazırlanır. Halının her tarafı bu su ile ıslatılır. Yumuşak bir fırça yardımı ile halının her tarafı yıkama suyuyla ovulur. Yeterince ovulan halıdaki temizleme suyu, sıyrılarak (uygun bir araç yardımıyla) akıtılır. Eğer halı yeterince temizlenmemiş ise, işlem tekrarlanır. Yıkanan halı, ılık su ile iyice durulanır ve fazla suyu akıtılır. (Gerekiyorsa durulama suyuna sirke ilave edilebilir).
Saçaklarının temizliği için ise, sıcak, deterjanlı, sabunlu su hazırlanır. Saçaklar, bu su içinde, iki elle çitilenerek, kısım kısım temizlenir, durulanır ve iyice sıkılır. Saçaklar beyaz pamuklu ise, temizleme suyuna çamaşır suyu ilave edilebilir. Yıkanan halı rulo halinde sarılarak, suyunun iyice süzülmesi için dik olarak birkaç saat bekletilir. Daha sonra düzgün bir yüzeye serilerek ve ara sıra altı havalandırılarak kurutulur, ip veya herhangi bir askıya asılarak kurutulmak istendiğinde, sık sık yeri değiştirilmelidir. Aksi takdirde, askı, halıda iz bırakır. Yıkama işlemi ıslak-kuru yıkama yapan makinelerle de yapılarak, kurumaya bırakılır.
Sıcak mevsimlerde kullanılmayacak olan halılar, gerekli temizlikleri yapıldıktan sonra, aralarına (güveden korumak için) naftalin tabletleri konup rulo halinde sarılmalıdır. Amerikan bezinden dikilmiş torbalara konarak, nemsiz, havadar bir yerde depolanmalıdır. Uzun zaman kullanılmayacak halılar, ara sıra havalandırmalıdır. Kilimlerin temizliği de (dokunduğu malzemeye göre) halılarda olduğu gibi yapılır. Özellikle yıkanarak temizliğinde, sıcak su ve klorlu bileşikler kullanılmamalıdır.
Perdelerin Temizliği
Evin içini, istenmeyen gün ışığından, soğuktan, tozdan koruyan, evin mahremiyetini sağlayan ve evin dekorunu tamamlayan eşyalardır. Pencerelerin elbisesi, evin süsüdür. Evlerde klasik olarak, güneşlik, tül perde ve dekor perde kullanılmaktadır. Perdelerin temizliğinde kullanılacak yöntem ve malzeme, perdenin yapıldığı kumaş cinsine göre değişir. Kirlenen perdeler, çıkarıldıktan sonra silkelenerek tozlarından arındırılır. Çıkabilen halka, bağcık, toka vb. aksesuarları çıkarılır ve özelliğine göre temizlenir (Elde, makinede yıkama veya kuru temizleme ile).
Güneşlikler
Genellikle, pamuklu veya pamuklu + sentetik dokuma maddelerinden yapılmaktadır. Temizliğinde, elde veya makinede yıkama uygulanabilir. Sabun veya deterjan kullanılabilir. Az deterjan (veya sabun) ve ılık su ile ıslatıldıktan sonra yıkanır, durulanır ve kuruduktan sonra, uygun ısıda ütülenir.
Tül Perdeler
Sentetik, pamuklu, keten veya sentetik + pamuklu olanları vardır. Dokunduğu malzemenin cinsine göre uygun ısı, (sıcak, ılık veya soğuk), uygun yıkama yöntemi (elde, makinede) seçilmelidir. Ayrıca, tülün renkli veya beyaz oluşuna göre uygun gereç (sabun, deterjan, ağartıcı) seçilmelidir. Yıkama işleminden önce ılık su ve az miktarda sabun veya deterjanla ıslatılan tüller, cinsine göre yıkanmalı ve nemli iken ütülenmelidir. İpek olanlara kuru temizleme uygulanabilir.
Dekor Perdeler
Genellikle pamuk, keten, sentetik saten, keten kadife, sentetik kadife vb. çok çeşitli kumaşlardan yapılabilir. Pamuklu ve keten olanlar, sabunlu, deterjanlı su ile elde veya makinede yıkanabilir. Saten olanlar düzgün bir yüzeye yayılarak, çitilenmeden, yumuşak bir fırça yardımı ile ovularak veya tam otomatik çamaşır makinelerinin uygun programında yıkanmalıdır. Saten perdeler çitilenecek olursa, kırılmalar meydana gelebilir. Özellikle ipek kadife perdelere, kuru temizleme uygulanmalıdır. Saten perdeler de, olduğu gibi yere yayarak, yumuşak bir fırça yardımı ile yıkanabilir. Ütülenmesinde alttan buharlı pres ütü tercih edilmelidir. Aksi takdirde tüyleri yatar.
Yatak, Yorgan ve Yastıkların Temizliği
Çeşitli dokuma maddelerinden hazırlanmış kılıfların içlerinin, pamuk, yün, kıtık, sünger vb. malzemelerle doldurulmasıyla elde edilen, oturma, yatma gibi dinlenme faaliyetlerinde kullanılan ev eşyalarıdır.
Yatak, yorgan ve yastıkların temizliğinde içi boşaltılabilenlerin, içleri boşaltıldıktan sonra, kumaşın cinsine göre (pamuk, sentetik) kılıfların temizliği yapılır. Dolgu maddesi, havalandırıldıktan sonra, kabartılır ve tekrar kılıflara doldurulur. Yün olanlar, çok kirlenmiş ise, sade ılık su veya çok az deterjan ilave edilmiş su ile yıkanır; bol su ile durulanıp suyu süzdürülür. Daha sonra, kurutularak kabartılır ve kılıflara doldurulur.
Yorganlar, nevresim veya yorgan çarşafı ile kaplanarak kullanılır. Kaplamanın amacı, yorganı korumak, güzel bir görünüm elde etmek ve temizliğini kolaylaştırmaktır. Pamuklu mitil yorganın yıkanması, özel sanayi tipi yıkama sıkma ve kurutma makineleri ile yapılabilir. Evlerde yıkamak oldukça zordur. Yorganın içinde kullanılan pamuk, geç kuruyacağından, yorganın şekli bozulur ve ayrıca sararır. Yünden yapılan yorganlar (göbümeleri daha kolay söküleceğinden) sökülüp, kılıfları boşaltılır, yatak ve yastıkta olduğu gibi, temizliği yapıldıktan sonra tekrar göbümesi yapılır.
Ev Aksesuarlarının Temizliği
Aksesuar; bir şeyi tamamlayan parça, ev dekorasyonunu bütünleyen vazo, tablo, küllük, aplik vb. eşyalardır. Evin süslenmesinde halı, koltuk, kanepe gibi eşyalara eşlik eden, onları kaynaştıran, bütünleştiren elemanlardır.
Aksesuarların dekorasyonda etkisi;
– Renk, desen, doku, büyüklük vb. özellikleri ile evdeki diğer eşyalarla uyumlu olup olmadığına,
– Eşyalar arasına uygun yerleştirilip yerleştirilmediğine;
– Temizlik ve bakımlarının yapılıp yapılmadığına bağlıdır.
Aksesuarlar ne kadar özenle seçilmiş ve uygun biçimde yerleştirilmiş olursa olsun gerekli temizliği bakımı yapılmamış ise etkisinden kaybedebilir. Aksesuarların temizliğinde kullanılacak malzemeler ve temizlik yöntemi eşyanın cinsine göre seçilmelidir.
Gümüş Aksesuarların Temizliği
Beyaz, gri renkte parlak yumuşak bir metal olan gümüş vazo, çerçeve, tablo, küllük yapımında kullanılır. Zamanla havanın oksijeninin etkisiyle kararır. Nemli ortam oksitlenmeyi hızlandırır. Kullanılmadığı zamanlarda oksitlenmeden korumak için kumaşla astarlanmış veya içine kararmayı önleyici kimyasal bileşikler konmuş kutularda saklanabilir. Ayrıca kâğıtla paketlenerek de saklanabilir. Temizlemek için; sıvı, krem veya sprey şeklindeki gümüş ovucular ve gümüş pamuğu kullanılır.
Temizliğinde;
– Ilık su ile yıkanır.
– Gümüş ovucu sıvı veya krem şeklinde ise tüy bırakmayan bir bez üzerine alınır.
– Ovucu ile gümüş eşya ovulur.
– Ilık su ile durulanır.
– Kurulandıktan sonra yünlü bir kumaşla parlatılır.
– Sprey şeklindeki gümüş ovucular doğrudan eşya üzerine püskürtülür. Kumaş, sünger vb. ile ovulur.
– Ilık suda durulanır, kurulanıp parlatılır.
– Gümüş pamuğu kullanılacaksa (gümüş parlatıcı emdirilmiş elyaf görünümlü krem renkli pamuk) doğrudan eşya bu pamukla ovulur, durulanır, kurulanıp parlatılır.
– Gümüş eşyalar mutlaka üzerinde “gümüş temizleyicisi” (silver polish) yazılı bileşiklerle temizlenmelidir, metal temizleyicisi “metal polish” yazılı bileşikler kullanılmamalıdır.
Bakır ve Pirinç Temizliği
Bakır ısı ve elektriği çok iyi ileten kırmızımsı renkte bir metaldir. Kalayla yaptığı alaşım tunç (bronz) çinko ile yaptığı alaşım ise pirinçtir. Bakır uzun zaman nemli ortamda kaldığında, üzerinde yeşilimsi ince bir bakır karbonat tabakası meydana gelir. Bakır tunç ve pirinç aynı yöntemlerle temizlenir.
Temizliklerinde;
– Toz ve kirlerinden arındırmak için eşya ılık su ile yıkanır, kurulanır.
– Bir bez üzerine “metal ovucu” dökülür ve bununla eşya ovulur.
– Tekrar ılık su ile yıkanır, kurulanır.
– Yünlü bir kumaş parçası ile parlatılır.
– Ovma işlemi; limon suyu + tuz, limon suyu + karbonat, sirke + karbonat ile de yapılabilir.
Cam ve Kristal Temizliği
Kum (Silisyum Dioksit), soda (Sodyum Karbonat) ve kireç taşından (Kalsiyum Karbonat) elde edilir. Cam hamuruna renk verici, saydamlığı artırıcı, dayanıklılığını arttırıcı çeşitli bileşikler ilave edilir. Kristal de, cam hamuruna kurşun ilave edilerek yapılan bir cam çeşididir.
Cam eşyaların temizliğinde;
– İçine deterjan ilave edilmiş sıcak suda yıkanabilir.
– Üzerine cam temizleyici spreyler püskürtülerek ovulup parlatılabilir.
– İçine asetik asit ilave edilmiş sıcak su ile yıkanır, durulanır, kurulanıp parlatılır.
– İçi veya üzeri kireç lekesi olmuş cam aksesuarlar, asitli veya amonyaktı su ile yıkanabilir, silinebilir.
– Cam temizliğinde sabun kullanmak çok uygun değildir. Eşya üzerinde leke bırakabilir. Sabun kullanılacak ise yıkandıktan sonra durulama suyuna mutlaka asitli bir bileşik ilave edilmelidir.